Poznań: Kultura – nie tylko w centrum miasta
Co wiadomo o życiu kulturalnym poza ścisłym centrum Poznania? Czego oczekują poznaniacy, którzy mieszkają na obrzeżach miasta? Na to pytanie odpowiada raport badawczy opracowany przez naukowców we współpracy z urzędem miasta.
Badanie pt. „Potrzeby i potencjały kulturalne mieszkańców poznańskich osiedli” zrealizowało Regionalne Obserwatorium Kultury – centrum badawcze działające na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Właśnie ukazał się ogólnodostępny raport podsumowujący kilkumiesięczną pracę zespołu ekspertów.
– Zależało nam na tym, by kultura docierała do wszystkich mieszkańców – podkreśla Jędrzej Solarski, zastępca prezydenta Poznania. – W centrum miasta wydarzeń kulturalnych jest bardzo dużo, ale na jego obrzeżach już zdecydowanie mniej. Jak to zmienić? Wspólnie z radnymi miejskimi i Estradą Poznańską uznaliśmy, że do tego zagadnienia trzeba podejść naukowo i zapytać samych poznaniaków o to, jaką ofertę kulturalną chętnie widzieliby w pobliżu swojego domu.
Punktem wyjścia była rzetelna diagnoza.
– Podejmując decyzję o realizacji projektu, chcieliśmy sprawdzić, jakimi prawami rządzi się kultura na obrzeżach, poznać jej potencjał i zasoby – mówi Justyna Makowska, dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Miasta Poznania. – Chcieliśmy dowiedzieć się, jakie są realne potrzeby mieszkańców oraz bariery, których usunięcie mogłoby spowodować, że ich zaangażowanie w obszarze kultury byłoby silniejsze. Naszym marzeniem jest to, by poznaniacy, którzy nie uczestniczą w kulturze, zaczęli to robić. Raport jest narzędziem, które może pomóc.
Badanie objęło łącznie sześć osiedli na obrzeżach miasta: Antoninek-Zieliniec-Kobylepole, Fabianowo-Kotowo, Górczyn, Morasko-Radojewo, Jana III Sobieskiego i Marysieńki oraz Piątkowo. Podczas prac nad raportem przeprowadzono m.in. ankietę z mieszkańcami, panele dyskusyjne oraz wizyty badawcze na terenie wybranych osiedli. Pod uwagę wzięto również media społecznościowe związane z lokalną kulturą. W efekcie udało się poznać opinie blisko 700 osób związanych z poszczególnymi osiedlami w Poznaniu.
Z badania wynika, że trudno mówić o konkretnych cechach odróżniających jedno osiedle od innego, jeśli chodzi o aktywność kulturalną. Jak zauważa dr Marcin Poprawski, koordynator projektu z Instytutu Kulturoznawstwa UAM, dla uczestnictwa w kulturze ważny jest nie tylko sposób funkcjonowania człowieka we wspólnocie mieszkańców, ale także lokalna infrastruktura.
– Poznań jest miastem, w którym mieszkańcy mają pełną swobodę przemieszczania się w poszukiwaniu miejsc i ludzi kulturalnie aktywnych – zauważa naukowiec. – Co istotne, centrum miasta nie stanowi dla mieszkańców obrzeży przestrzeni tzw. „wyższej kultury”, co najwyżej kultury aktywniejszej i lepiej zorganizowanej. Ale za sprawą instytucji takich jak m.in. Estrada Poznańska ta perspektywa podlega dynamicznej zmianie.
Organizowanie projektów kulturalnych na wszystkich osiedlach Poznania to jeden z priorytetów Estrady.
– Bardzo zależało mi na tym, by wyjść z kulturą poza centrum miasta i potraktować serio mieszkańców osiedli – podkreśla Małgorzata Kempa, dyrektor Estrady Poznańskiej. – Nie chodziło o to, by spełniać zachcianki i organizować jednorazowe festyny, ale by działać kompleksowo i integrować społeczności lokalne. Okazało się, że wiele projektów, które przeprowadziliśmy na osiedlach, było strzałami w dziesiątkę.
W organizowaniu wydarzeń kulturalnych ogromną rolę odgrywają organizacje pozarządowe. Z roku na rok Poznań wydaje coraz więcej na konkursy, w których mogą zdobyć dotacje. Sfinansowane w ten sposób projekty wpływają na życie kulturalne w całym Poznaniu.
– W 2014 wartość takich dotacji wynosiła 4 mln zł – mówi Marcin Kostaszuk, zastępca dyrektora wydziału kultury urzędu miasta. – W 2018 to już 14 mln zł. To – w przeliczeniu na budżet kultury – najwięcej ze wszystkich polskich miast. Takie kwoty są oznaką zaufania do partnerów, jakimi są organizacje pozarządowe. W tym roku przeprowadziliśmy już 3 konkursy dla NGO, złożono w nich 574 oferty, a jedna trzecia z nich dostała wsparcie. To projekty związane z zagospodarowywaniem przestrzeni publicznej, odkrywaniem śladów historycznych, dotyczące edukacji artystyczną i kulturalnej, festiwale, koncerty.
Naukowcy podkreślają, że mieszkańcy wszystkich badanych osiedli są kreatywni. To z kolei daje podstawy do tworzenia interesujących ofert kulturalnych. Na wszystkich osiedlach pjawiają się również podobne problemy.
– Z poczuciem ulgi i rozwoju można przyjąć zanikanie resztek mentalności związanej z „kulturą osiedlową” w rozumieniu zarówno polityki kulturalnej PRL, jak i charakterystycznego dla przełomu wieków boomu związanego z kulturą hip-hopową – zauważa dr Marek Chojnacki z zespołu badawczego ROK UAM.
Dużym atutem większości analizowanych miejsc jest też ich potencjał przyrodniczy i rekreacyjny.
– Na osiedlach położonych na obrzeżach miasta jest bardzo dużo zieleni i lasów – zauważa Maria Lisiecka-Pawełczak, radna miejska. – Te walory przyrodnicze trzeba połączyć z ofertą kulturalną, by mieszkańcy mieli kulturę na wyciągnięcie ręki, nie musieli szukać jej w centrum miasta.
Dla ekspertów zaangażowanych w badanie ważne są także inne dane. Dostrzegli oni, że kultura nie jest już rozumiana jako coś, co w sposób jednoznaczny mogłoby określać poziom wykształcenia, obycia lub cech osobistych ludzi. – Mieszkańcy udzielający odpowiedzi ankietowych i biorący udział w zogniskowanych wywiadach grupowych zdawali się pojmować kulturę jako wydzieloną część zorganizowanego życia społecznego, służącą bardziej integracji niż edukacji – mówi profesor Jacek Sójka, dyrektor ROK UAM.
– Kultura to nie tylko opera czy filharmonia – zgadza się Monika Danelska, radna miejska. – Istotne jest, by mieszkańcy sami mogli decydować, jakiej kultury potrzebują. Ważne, by mieli poczucie własnej tożsamości, i świadomość, że mogą działać na swoim osiedlu i decydować o jego przyszłości.
Pełną wersję ogólnodostępnego i praktycznego raportu wraz z zestawem szczegółowych rekomendacji dla każdego z badanych osiedli można znaleźć na stronie internetowej Regionalnego Obserwatorium Kultury UAM. Projekt został sfinansowany z budżetu Miasta Poznania i realizowany przy współpracy z Wydziałem Kultury Urzędu Miasta Poznania oraz jednostką miejską – Biurem Poznań Kontakt.
Więcej informacji o ROK UAM oraz projekcie na stronie www.rok.amu.edu.pl
Raport można znaleźć tutaj: http://rok.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2013/10/Potrzeby-i-potencja%C5%82y-kulturalne-mieszka%C5%84c%C3%B3w-pozna%C5%84skich-osiedli-RAPORT.pdf
Alicja Wesołowska/biuro prasowe/poznan.pl
