Zbąszyń: Manifest na ścianie -„Książki rządzą”!
Biblioteka Publiczna w Zbąszyniu zorganizowała w wakacje warsztaty muralowe pn. „Street-art literacki w mieście nad jeziorem” w ramach projektu „Biblioteka na plaży” w dniach 2 – 4 sierpnia. Miał powstać mural, który swoją wymową miał promować czytelnictwo, nawiązywać do książek i do biblioteki.
A co najważniejsze: miał to być mural autorstwa młodych ludzi ze Zbąszynia, projekt przemyślany, ale równocześnie spontaniczny, dyktowany wyobraźnią najmłodszych mieszkańców Zbąszynia.
Warsztaty muralowe okazały się świetnym pomysłem na niezapomniane i twórcze wakacje. Niewiele jest okazji, by dzieciaki mogły bezkarnie malować po ścianie i to w przestrzeni publicznej. Bartek Sroka z Fundacji „Sztuka dla Ludzi”, zaproszony do projektu przez jego koordynatorkę z biblioteki, artysta –plastyk, przeprowadził trzydniowe zajęcia, na których powstała koncepcja muralu, a później doszło do realizacji projektu. Warsztaty połączone były z teorią – była pogadanka o street arcie, była prezentacja ciekawych i ważnych społecznie oraz artystycznie murali. Młodzi ludzie dowiedzieli się, czym jest street art zaangażowany społecznie. Biblioteczny mural miał powstać na zewnętrznej ścianie budynku biblioteki, która jest bardzo dobrze widoczna od strony głównej ulicy, szczególnie dla osób jadących od strony dworca kolejowego. Mural jako rodzaj społecznej reklamy miał z daleka informować, co znajduje się w tym budynku; dzięki swojej widzialności miał silnie oddziaływać na przestrzeń publiczną.
Szczegółową koncepcję muralu i swobodę twórczą zostawiono młodzieży. Mogło to być ryzykowne dla jakości projektu, dlatego jej działania moderował profesjonalista, zbierając wnioski z burzy mózgów, wypracowując koncepcyjne kompromisy i delikatnie, aczkolwiek stanowczo, wyprowadzając projekt ze strefy kiczu. Projekt więc skupił na pionach i poziomach – podobnych architekturze budynku, zieleni oraz granacie (trawa i niebo), bieli i szarości – modernistycznie, ascetycznie. Litery (każda wg indywidualnego projektu uczestników warsztatów) maja formę 3D – jakby wychodziły ze ściany i krzyczały. Dopasowują się do charakteru ulicy i całości budynku nowej biblioteki połączonej z budynkiem starej przychodni z lat osiemdziesiątych.
Każda litera jest inna, nawet jeśli wydaje się koślawa, niezgrabna, to całościowy efekt właśnie na tej nieporadności, różnorodności graficznej liter, zyskuje. Hasło jest grą słowną: bawi się brzmieniem „rz” i „ż” i nawiązuje do młodzieżowego powiedzenia, że ktoś lub coś „rządzi”, czyli jest górą, jest najważniejsze.
Wydaje się, że kiedy mural powstał, zyskał od razu sympatię mieszkańców, choć nie tylko – mnóstwo dobrych opinii pojawiło się na profilu fejsbukowym biblioteki, trzeba przyznać, że dawno już żaden post nie był tak popularny. Choć pierwsze dni pracy nad ścianą przyniosły także negatywne komentarze i głosy oburzenia. Pytano, obawiając się zapewne politycznych kontekstów, „kto (lub co) rządzi”? (dolny napis powstał najpierw, bo do słowa „Książki” trzeba było użyć drabiny, na którą mogli wejść tylko dorośli uczestnicy). Pojawiły się też głosy w stylu: „Nie chcemy tutaj jakichś bohomazów – nowa biblioteka, taka ładna elewacja, a wy ją tak niszczycie!”. Na szczęście wszyscy odetchnęli z ulgą, gdy pojawił się cały (prawie) mural – w sobotę, trzeciego dnia, późno wieczorem. Ludzie wracali wieczorem z festynu z okazji „Święta Jeziora” i przystawali, by podziwiać „taki fajny mural”. Robili sobie selfie na tle ściany, zagadywali artystę, który robił ostatnie poprawki.
Dziś już chyba nikt w Zbąszyniu nie wyobraża sobie biblioteki bez muralu, Ajka była do niedawna – z szarą, porządnie odmalowaną elewacją, która teraz, z perspektywy czasu, wydaje się nudna i nijaka. Teraz zbąszyńska biblioteka krzyczy z daleka „Wejdź, tu książki rządzą”. I odważnie, bez kompleksów, zaprasza do książkowego królestwa.
Warsztaty muralowe „Street-art literacki w mieście nad jeziorem” dla młodzieży odbywały się w ramach projektu „Biblioteka na plaży”, który był dofinansowany ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Partnerstwo dla książki”.
Warsztaty poprowadzi Bartłomiej Sroka z Fundacji Sztuka dla Ludzi.
Urodzony w 1973 r. w Wałbrzychu, w 2000 r. ukończył Akademię Sztuk Pięknych we Wrocławiu – wydział Ceramiki i Szkła. Zajmuje się projektowaniem form ceramicznych, projektowaniem graficznym, fotografią, street-artem. Animator życia kulturalnego Legnicy (2004-2015r.), od 2016 r. animator życia kulturalnego Gminy Przemęt oraz działań kulturalno-edukacyjnych w powiecie wolsztyńskim. Współkurator i uczestnik licznych wystaw, rezydencji artystycznych w Polsce i za granicą. Koordynator projektów edukacyjnych, w tym jednych z najważniejszych: trzech edycji „Festiwalu Street Art Between the Wall”, „Kultura Dojrzałości” 2012-2013 r. i „3.Kolej Na Książkę”. Współinicjator i współzałożyciel Fundacji Sztuka dla Ludzi.
tekst: koordynatorka projektu: Anita Rucioch-Gołek; zdjęcia: archiwum Biblioteki Publicznej w Zbąszyniu i Bartek Sroka
